ZOR ZANAAT EMPATİ
Empati nedir?
Ne olduğunu sokaktan geçen birine sorulduğunda kaçının cevap vereceğini merak ediyorum, ben bu kelimeyi ilk olarak lise yıllarında duyduğumu anımsıyorum, tıp fakültesine girdiğim için istemeden de olsa biraz daha aşinalığım arttı. Hani sokakta karşılaştığım okuma yazma bilen herkesten hakkını verecek bir cevap vermesini beklemiyorum zaten. Üniversite kampüslerin de bile sorulduğunda cevap olarak ‘kendini karşısında bulunan kişinin yerine koymak’ diye bir cevap alırız çoğunlukla. Bu cevap çok soğuk, duygudan yoksun ve yetersizin ötesindedir aslında.
Empati; bilgi ve hüner işidir ve gerçekleşmesi bir süreci gerektirir. Bu sürecin basamakları şöyle özetlenebilir
-Empati kuracak kişi kendisini karşısındakinin yerine koymalı, olaylara onun bakış açısıyla bakmalı
-Karşısındakinin duygularını ve düşüncelerini doğru anlamalı, hissetmeli
-Karşısındakinin rolünde kısa bir süre kalmalı, daha sonra da bu rolden çıkarak kendi rolüne geçebilmeli
-Empati kuran kişi zihninde oluşan empatik anlayışı karşıdaki kişiye iletebilmeli
Bu sürecin basamaklarını okumak bile beni yeterince yordu, bunu uygulamaya kalkışmak veya uygulayabilmek zaman alır diye düşünüyorum, en azından başlangıç aşamasında durum böyle olacaktır.
Empati konusunda kişilerin yeteneğini arttırmak için eğitim verilen meslek gruplarını düşündüğümde tıp,sosyal bilimler, hukuk ve psikoloji ile ilgilenen dallar dışında aklıma gelen olmadı. Bu konuda eğitim vermek ne yazık ki empati yapma yeteneğini arttırmamaktadır. Daha da ürkütücü olan ABD’de Uluslar arası Tıp Bilimleri Eğitici Derneği’nin Bruce Newton’un liderliğinde yaptığı çalışmada Tıp eğitimi boyunca, öğrencilerin hastalara karşı empati yapma yeteneğinin yıllar geçtikçe giderek azaldığını saptamış olmasıdır. Eğer empati yapmak doğuştan gelen bir yeteneğe ihtiyaç gösteriyorsa ve eğitim ile biz bunu ilerletemiyorsak, boşa kürek çekiyoruz demektir. O zaman ‘bırakın dağınık kalsın’ demek isterim
Empati yapmanın bir süresi var mıdır ? Birkaç saniye mi, birkaç dakika mı sürer, yoksa karşımızdaki kişi ile diyalog süresince zihnimizin ikinci kanalından akıp giden bir süreç midir? Eğer empati zahmetli ve zaman isteye bir iş ise hekimler hasta muayenesi sırasında empati yapmaya kalkışırlar ise bir kat daha zorlanacaklardır. Bu gün altmış hasta baktım hepsine empati yaptım diyebilecek miyiz, bunu yapabilmek mümkün olacak mı? Yapılan işlerin sevap ve günah gibi hanelere yazıldığı performans sisteminde empatinin bir ederi olmalı mı?
Herkesi empati yeteneği ile baş başa bırakarak saygılar sunuyorum
Gaffar KARADOĞAN